ბელა წიფურია

ქართველ ავტორთა გერმანული გამოცემების წინასიტყვაობები

შოთა ჩანტლაძე – არასაბჭოთა პოეტი საბჭოთა საქართველოში

წიგნიდან: Tschantladse, Schota. Manifest. Lubwigsburg: Pop Verlag, 2016

შოთა ჩანტლაძის სახელი მის სიცოცხლეშიც, და დღემდეც, არ ფიგურირებს მეოცე საუკუნის ქართულ პოეტურ კანონში. ის არ გამხდარა თავისი დროის ლიტერატურული მეინსტრიმის ნაწილი. ცხოვრებაში მისი პოპულარობა პოეტურ დამსახურებებთან ერთად, ან უფრო მეტადაც, მის პიროვნულ როლს უკავშირდებოდა – ერთგვარ ალტერნატიულ სივრცეში, არააკადემიურ და არაოფიციალურ გარემოში, უნივერსიტეტის ბაღში, სადაც ის მისი თაობის მიერ უცვლელ „რექტორად“ იყო აღიარებული. [1] დღეისთვის კი მის შემოქმედებას აფასებს, ვინც საბჭოთა პერიოდის ქართულ ლიტერატურაში ალტერნატიული ტენდენციებით ინტერესდება.

შოთა ჩანტლაძის პოეზია დღეს შეიძლება ერთდროულად განვიხილოთ, როგორც მეოცე საუკუნის ქართული ლიტერატურის კულტურული ლოგიკის გამართლებაც და მისი დარღვევაც: ის ამართლებს მოდერნულ ეპოქაში ლიტერატურული პროცესების განვითარების ლოგიკას, რომლის ძალითაც მეოცე საუკუნის პირველ ათწლეულებში საქართველოში მოდერნისტული პარადიგმა დამკვიდრდა და ინდივიდუალისტური, ექსპერიმენტული თუ არაკანონიკური პოეზიის ტენდენციები განვითარდა. ის არღვევს საბჭოური კულტურის ლოგიკას, რომლის ძალითაც საბჭოურ და, შესაბამისად, ქართულ სინამდვილეშიც, 1920-იანი წლების ბოლოდან მოყოლებული, საბჭოური, სტალინური, სოცრეალისტური კულტურული პარადიგმა აგრესიულად იქნა დამკვიდრებული. თუკი ვთანხმდებით, რომ მეოცე საუკუნის მოდერნისტული ესთეტიკა კულტურისა და ისტორიის ბუნებრივი განვითარების პროცესის ნაწილია, ხოლო საბჭოური ესთეტიკა კულტურასა და ისტორიაზე ძალადობის პროცესის ნაწილი, მაშინ პოსტსტალინური 1950-1960-იანი წლების ქართული პოეზიის ლოკალურ რეალობაშიც შოთა ჩანტლაძის ლექსები ბუნებრივი განვითარების ტენდენციის გამარჯვებაა ძალადობაზე.

მეოცე საუკუნის დასაწყისის   ქართული    პოეზია    მიზანმიმართულად     ახდენდა თვითიდენტიფიკაციას და ადაპტაციას ევროპული მოდერნისტულ-ავანგარდისტული პოეზიის არეალთან. 1916 წლისთვის სიმბოლისტურმა დაჯგუფებამ „ცისფერი ყანწები“ საქართველოშიც შემოიტანა ინდივიდუალიზმის, ურბანიზმის, კრიზისულობის თემები, „საფიცარ სახელებად“ გაიხადა შარლ ბოდლერი, პოლ ვერლენი, არტურ რემბო, ემილ ვერჰარნი. თავისუფალი საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის წლებში (1918-1921) მათვე შექმნეს დიალოგისა და აქტიური თანამშრომლობის ატმოსფერო რუსეთის რევოლუციასა და სამოქალაქო ომს გამოქცეულ ავანგარდისტ ხელოვანებთან, ერთობლივად განავითარეს თბილისის მულტინაციონალური ავანგარდის უნიკალური კულტურული მომენტი. როცა 1921 წელს, რუსეთის მიერ საქართველოს ხელახალი ანექსიის და გასაბჭოების შედეგად, საქართველოს ევროპეიზაციის, დემოკრატიზაციისა და მოდერნიზაციის პროექტი კარგა ხნით შეწყდა, ქართულ ლიტერატურაში რამდენიმე წელიწადს კიდევ ისმოდა მოდერნისტულ-ავანგარდისტული ხმა და ქართული ფუტურისტული დაჯგუფება H2SO4-იც კი შეიქმნა. მაგრამ უკვე 1920-იანი წლების ბოლოსთვის, სტალინური კულტურული პოლიტიკის დამკვიდრებით, მოდერნისტული ესთეტიკა სრულიად აიკრძალა, თანადროულ ევროპულ კულტურასთან ყოველგვარი კონტაქტი შეწყდა, მოდერნისტული პერიოდის ტექსტები კი მიმოქცევიდან იქნა ამოღებული. ქართველ მწერლებს კვლავ შეეძლოთ ეწერათ მშობლიურ ქართულ ენაზე, მაგრამ მათი ტექსტების შინაარსი და სულისკვეთება ამიერიდან საბჭოური უნდა ყოფილიყო. მოდერნისტებისაგან მოითხოვეს საკუთარი სტილის საჯარო უარყოფა და სოციალისტური რეალიზმის პრინციპებზე გადასვლა, ბევრი მათგანი კი ამანაც ვერ იხსნა ფიზიკური განადგურებისგან 1937 წელს. ქართულ სინამდვილეში მოდერნიზმის არსებობის კვალი კულტურული მეხსიერებიდან წაიშალა და ის თაობა, რომელიც სტალინურ ათწლეულებში აღიზარდა, იცნობდა მხოლოდ სოცრეალისტურ ხელოვნებას ან ნაციონალურ რეალიზმს, როგორც მის ალტერნატივას, რაც ქართველმა მოდერნისტებმა საბჭოური იდეოლოგიური და კულტურული მოთხოვნების პასუხად განავითარეს.

1940-იანი წლების ბოლოს, როცა ახალგაზრდა, 19-20 წლის შოთა ჩანტლაძე ლექსებს წერს, მისი ხმა თითქმის არ განირჩევა სტალინური კულტურულ-საგანმანათლებლო პოლიტიკის შედეგად გამოზრდილი თაობის ხმისგან. ისიც გულუბრყვილოდ მიუძღვნის რამდენიმე ლექსს ბელადს, სტალინს – ისე, როგორც ამას აკეთებდნენ იმ დროის ახალგაზრდებიც და სერიოზული, მოდერნისტული წარსულის მქონე ქართველი ავტორებიც, რომელთაგან ზოგი თვითგადარჩენის, ზოგი კი, შესაძლოა, გულწრფელი გრძნობის კარნახით წერდა ლექსებს, პოემებს ან რომანს სტალინზე, უმეტესად – ყრმა სტალინზე, რომელიც საქართველოში იზრდებოდა და წინ დიდი ქვეყნის მართვა ელოდა. თუმცა განსხვავებით თავისი თაობისგან, რომელიც მზად იქნება თავი გასწიროს სტალინის ხსოვნისთვის მისი სიკვდილიდან სამიოდე წელიწადშიც, დესტალინიზაციის დაწყებისას, 1956 წლის 9 მარტს, შოთა ჩანტლაძე მალევე მოახდენს ორიენტაციას თავისუფალი პიროვნული და შემოქმედებითი ღირებულებების სისტემაში; საბჭოთა ცენტრის მიერ თბილისში 9 მარტს დაღვრილ სისხლსაც პიროვნული და ეროვნული თავისუფლების სახელით გაღებულ მსხვერპლად შეაფასებს, ბოლშევიზმის და ტოტალიტარული რეჟიმის მამხილებელ ტექსტებს კი სტალინის სიცოცხლეშივე დაწერს. ამ დროს ქართულ სინამდვილეში ასეთი ტექსტები არ იწერება. მსგავსი ტექსტები იწერებოდა 1920-1930-იან წლებში, 1937 წლამდე: ტიციან ტაბიძის თუ გალაკტიონ ტაბიძის, მიხეილ ჯავახიშვილის, ლეო ქიაჩელის მიერ – მათ ტექსტებში საბჭოური სოცრეალისტური მოთხოვნებისადმი ადაპტირებული ფასადის მიღმა იკითხებოდა ძალადობის, სისხლის, „უნდობარი ხანის“ მხილება. მსგავსი ტექსტები დაიწერება საქართველოში სტალინური ნარატივის დასრულების შემდეგაც: 1960-იანი, უფრო მეტად კი 1970-იანი წლებიდან, გაჩნდება რუსული კოლონიალიზმის მხილებაც, თუნდაც ოთარ ჭილაძის შემოქმედებაში.

მაგრამ შოთა ჩანტლაძის ხმა პოემის „ტრამვაის (რეკვიემი)“ (1958) დაწერისას სრულიად მარტო ისმის, უფრო კი მხოლოდ ერთეულებისთვის ისმის. ურბანიზმის, დრამატიზმის, სამყაროსაგან გაუცხოების ვერჰარნისული განცდები ქართულ პოეზიაში ხმიანდებოდა 1910-იანი წლებიდან, განსაკუთრებით – პაოლო იაშვილთან, გრიგოლ რობაქიძესთან. თუმცა არც სტალინურ ეპოქაში და არც პოსტ-სტალინურ დათბობის პერიოდში ქართულ პოეზიაში პოეტის მიმართება დისჰარმონიულ სამყაროსთან ასე მძაფრად აღარ აღიქმება. ამავე დროს, მოდერნიზმისა და ავანგარდიზმის გამოცდილებით აღბეჭდილი, დრამატული, ურბანულ თემაზე შექმნილი ეს ტექსტი ატარებს ღრმა ანტისაბჭოთა შინაარსსაც. დღეს შეგვიძლია შევაფასოთ ტრამვაის მეტაფორა, ერთი მხრივ, როგორც სახე რეჟიმისა, რომელიც „შთანთქავს“ ხალხს, უკარგავს მათ პიროვნულ სახეს, მერე გული ერევა და მათ პირიდან „გადმოანთხევს“, ის მოქალაქეს ბორბლების ქვეშ მოიქცევს, „ბრმა გაქანებით“ მიექანება და ლიანდაგებზე ტოვებს სისხლს; ამავე დროს, მეორე მხრივ, ტრამვაი შეიძლება დავინახოთ როგორც სახე ინდივიდისა, რომელსაც სხეულში უვლის „ჟინი ხეტიალის“, თავისუფლების, მაგრამ მას მილიცია დარაჯობს, ის შემდგარია ლიანდაგებზე და არ აქვს უფლება გადმოვიდეს ლიანდაგებიდან – საბჭოურ მეტაფორულ ენაში „ლიანდაგი“, „რელსები“ მყარად იყო დამკვიდრებული: „საბჭოურ რელსებზე გადასვლა“ იდეოლოგიის ენაზე, რომელსაც, ცხადია, საბჭოური სალიტერატურო კრიტიკა ფართოდ მიმართავდა, მწერლის მიერ მოდერნისტულ-ავანგარდისტული ესთეტიკური პოზიციის დათმობას და საბჭოური იდეურ-ესთეტიკური არჩევანის – რეალურად, იძულებითი არჩევანის – გაკეთებას ნიშნავდა. თუმცა შოთა ჩანტლაძის შემოქმედებაში ეს მეტაფორა სწორედ ანტისაბჭოური მნიშვნელობით გაისმის და ნიშანდობლივია, რომ ის გაჩნდება სწორედ მაშინ, როცა პიროვნული და შემოქმედებითი განვითარების გზა მას შინაგანი თავისუფლების მდგომარეობამდე და საბჭოური ოფიციალური დისკურსის ბატონობის პირობებში ავანგარდისტული ხელოვნებისადმი ინტერესამდე მიიყვანს. როგორც ჩანს, ეს ინდივიდუალური გზაა. არც პირადი წერილებიდან და არც თანამედროვეთა მოგონებებიდან არ დასტურდება, რომ შოთა ჩანტლაძეს ახლო პიროვნული კავშირი ჰქონოდა ქართველი მოდერნისტების რომელიმე წარმომადგენელთან – გადარჩენილი ავტორები ამ დროს ნაციონალური ფიგურების სტატუსით ჩანან სალიტერატურო წრეში და აღარ ახდენენ საკუთარი თავის პოზიციონირებას მოდერნისტებად, წერენ რეალისტურ-პატრიოტულ ტექსტებს; ოფიციალურ სივრცეში კი გალაკტიონ ტაბიძე, გიორგი ლეონიძე თუ სიმონ ჩიქოვანი ქართველ საბჭოთა პოეტებად იხსენიებიან და ახალგაზრდა ყმაწვილებს საკუთარ ცხოვრებისეულ და შემოქმედებით გზაზე გახსნილად არ ესაუბრებიან; მათი მაშინდელი სტატუსი ახალგაზრდა თაობაში ქართული ეროვნული გრძნობის გაღვივებას გულისხმობს, თუმცა, როგორც იმდროინდელი ახალგაზრდა თაობის მომავალმა აჩვენა, ამგვარი ეროვნულობა საკმაოდ თავსებადი გახდა საბჭოურ კონტექსტთან. თანამედროვეთა მოგონებაში კი ჩანს, რომ შოთა ჩანტლაძე საზრდოობს გალაკტიონ ტაბიძის პოეზიით, მაგრამ სელექტიური დამოკიდებულება აქვს მის ლექსებთან – როგორც ჩანს, არ ცნობს მის „საბჭოურ“ ლექსებს. ამავე დროს, მას, როგორც მისი ლექსებიდან ჩანს, აინტერესებს 1937 წელს რეპრესირებული ქართველი პოეტები: ტიციან ტაბიძე, პაოლო იაშვილი, რომელთა პოლიტიკური რეაბილიტაცია და ლიტერატურულ მიმოქცევაში დაბრუნება მხოლოდ 1956 წელს მოხდება. მისი ლექსიდან „მანიფესტი“ ჩანს, რომ მას აინტერესებს ავანგარდიზმის გამოცდილება საქართველოში, და იწყებს ამ გამოცდილების გააზრებას, გათავისებას. ამასთანავე, მისი პოეზიიდან არ ჩანს, რომ ის რომელიმე ევროპელი პოეტის შემოქმედებიდან იღებს ესთეტიკურ იმპულსს – საბჭოურ 1940-1950-იან წლებში თანადროულ დასავლურ სამყაროსთან კონტაქტი მთლიანად გაწყვეტილია, ევროპელი მოდერნისტების ის ტექსტები, რომლებითაც ორიოდე ათწლეულის წინ ქართველი პოეტები საზრდოობდნენ, ტაბუდადებულია. თუმცა უშუალოდ ქართველი პოეტების გამოცდილება, ნათელია, მაინც მუშაობს შოთა ჩანტლაძისთვის და მიჰყავს ის პოეზიის სინქრონულ სინამდვილემდე, იმგვარ პოეტურ პოზიციამდე, როგორიც მის თანადროულ თავისუფალ დასავლურ სივრცეშია აღიარებული და არა მის თანადროულ ქართულ-საბჭოურ სივრცეში.

თემატური ასპექტის გარდა ეს ძალიან ნათლად იჩენს თავს ვერსიფიკაციულ ასპექტშიც. ის მიმართავს ვერლიბრს – რითიც სრულიად გამორჩეულია მის დროში. ქართულ პოეზიაში პირველი თავისუფალი ლექსები იწერებოდა სწორედ მოდერნისტთა თაობის მიერ, 1910-1920-იან წლებში. ვერავინ გაბედავდა მიემართა ვერლიბრის რიტმული და თემატური სტრუქტურისათვის სტალინურ ეპოქაში, 1970-იანი წლების დამდეგს კი ვერლიბრი ქართულ პოეზიაში ისე დაბრუნდება, რომ ტრადიციული, მეტრული პოეზიის ადეპტების მხრიდან პოლემიკაც მოჰყვება. შოთა ჩანტლაძის სახელი ამ დებატებში არ იქნება გახსენებული.

შოთა ჩანტლაძე პირველი პოეტია, რომელიც მის დროში ლექსს დაწერს მე-ს სახელით. ის არამარტო ახლობლების წრეში ნახევრად ხუმრობით ან სერიოზულად ამბობს, რომ ესმის საკუთარი თავის ფასი, არამედ მისი ტექსტებიც ხმაურიანად განაცხადებს ამას. ქართულ პოეზიაში „მე“ ასე ხმამაღლა აღარ გახმიანებულა მას შემდეგ, რაც საბჭოთა იდეოლოგიის მიერ საჯაროდ იქნა დაგმობილი ინდივიდუალიზმი. საბჭოთა მწერალთა პირველ ყრილობაზე, 1934 წლის აგვისტო-სექტემბერში, ოფიციალურად გაცხადდა, რომ მოდერნისტებს ბოლო შესაძლებლობა ეძლეოდათ, უარი ეთქვათ ინდივიდუალურ პოზიციაზე და ერთადერთი სწორი, ერთადერთი შესაძლებელი პარტიული პოზიცია აერჩიათ. შოთა ჩანტლაძეს, როგორც მისი ლექსიდანაც „მე“ (1949) ჩანს, ესმის, რომ მისი პოზიცია არის ამბოხი, და ის მოითხოვს პატიებას – არა საბჭოური იდეოლოგიის წინაშე, არამედ ქრისტიანული რწმენის წინაშე, და ამით კიდევ უფრო გაუსვამს ხაზს საკუთარ გაცნობიერებულ ანტისაბჭოთა ამბოხს.

რელიგიური ძიება, ქრისტიანული იდეის დაბრუნება შოთა ჩანტლაძის პოეზიაში იმ პერიოდშივე ჩანს, როცა ის მოდერნიზმის სტილს აღმოაჩენს. საქართველოში, ისევე როგორც რუსულ სინამდვილეში, საბჭოთა იდეოლოგიის და სტალინური კულტურული პოლიტიკის ფარგლებში სწორედ ეს ორი სისტემა აიკრძალა – ქრისტიანული რელიგიური სისტემა და მოდერნისტული კულტურული სისტემა. 1950-იანი წლების დამდეგისთვის ქართველი პოეტი შოთა ჩანტლაძე თავის ლექსებში ორივე სისტემის ქმედითობას აღიარებს. ქრისტიანული რელიგიის ენა და რწმენითი დამოკიდებულება იმ დროის საქართველოს ახალგაზრდა თაობაში მხოლოდ ანა კალანდაძის პოეზიაში გვხვდება, თუმცა ესთეტიკური პრინციპების მხრივ ის არ შედის მოდერნისტულ-ავანგარდისტული გამოცდილების სივრცეში. ანა კალანდაძის პოეზიის ტრადიციული მეტრულ-მსოფლმხედველობრივი სტრუქტურა უფრო გასაგებია იმ დროს საქართველოში და ის გახდება ახალგაზრდობაშივე აღიარებული პოეტი, თუმცა მისი ლექსების ქრისტიანული ასპექტი თითქმის არ იქნება ინტერპრეტირებული. შოთა ჩანტლაძის პოეზიას კი, როგორც ჩანს, მის დროში სწორედ ავანგარდული სტრუქტურა დატოვებს გაგებისა და აღიარების გარეშე.

შოთა ჩანტლაძის პროზაული ტექსტი „პროხორ!!! (ლირიულ-დრამატული პოემა)“ (1958) ისევე გამორჩეულია მის დროში, როგორც მისი პოეტური ტექსტები. მოთხრობა, ფაქტობრივად პირველად სტალინური ტოტალიტარული ათწლეულების შემდეგ, ქართულ ლიტერატურაში შემოიტანს უცხოს თემას, ბოლშევიზმის ფარულ კრიტიკას, საბჭოური კოლექტიური აზროვნებისა და მასობრივი ცნობიერების მხილებას, რაც ძალზე ნიშანდობლივია – რუსული კოლონიალიზმის მხილებას. პატრიოტული განწყობა, ქართული გარემოს და ტრადიციის დაფასების იდეა მოთხრობაში აპოფატიკურად ფიგურირებს, ისე, რომ ავტორი არც ეხება ამ თემას – მოთხრობის მთავარი გმირი, პროხორი, თბილისში ცხოვრობს, მაგრამ ის არის უცხო ქართულ გარემოში, და მისთვის უცხოა ყოველივე ის, რაც, როგორც ჩანს, ფასეულია ამ გარემოსთვის და თავად ავტორისთვის. და რადგან პროხორის წარმოდგენები, მისი ფიქრები, მისი ცხოვრება ასე მწირი და უსახურია, ავტორის მიერ მნიშვნელოვნად ცხადდება ყოველივე ის, რის მნიშვნელობასაც პროხორი ვერ ხვდება – ერი და სამშობლო, ტრადიცია, ცოლ-ქმრული ურთიერთობა და ერთგულება, მეგობრობა, საზოგადოება, ქრისტიანული რწმენა. ეს ყოველივე პროხორს არ ჰქონია ან არ აქვს, ვერ შექმნა ან ვერ დააფასა. მისი ფასეულობების სისტემა მარტივია. პროხორი ისე მოადგა საქართველოს რუსეთიდან, თავისი უკიდეგანო სამშობლოდან, უფესვებო წარსულიდან, რომ არც იცოდა, სად მოდიოდა. ის აქ დასახლდა, ქარხნის მუშა გახდა. პროხორმა რუსეთის სამი რევოლუციის მოხდენაში შეიტანა წვლილი – იგულისხმება 1905-1907 წლების, 1917 წლის თებერვლის და 1917 წლის ოქტომბრის რევოლუციები. ის, რაც საქართველოშიც ბოლშევიზმის სახელით შემოვიდა, შოთა ჩატლაძისთვის ასეთი უსახური, უმეცარი ძალის მიერ არის განხორციელებული. ცხადია, რევოლუციონერის და პროლეტარის ასეთი სახე სრულიად არ შეესაბამება საბჭოური სოცრეალისტური მწერლობის ერთ-ერთ პრიორიტეტს – რევოლუციისა და პროლეტარიატის ასახვას ზოგადსაკაცობრიო თავისუფლებისა და პროგრესის პოზიციიდან, რაც სტალინის და გორკის მიერ ფორმულირებული სოციალისტური რეალიზმის დოქტრინის მნიშვნელოვანი ნაწილი იყო. პროხორი, შესაძლოა, მართლაც ჰგავდეს გორკის ფსკერზე მყოფ პერსონაჟს, მაგრამ მის ცხოვრებაში არც ყალბი და არც ნამდვილი პერსპექტივა არ გაჩნდება; არც მის სოციუმში, არც მის მიერ დამყარებულ ხელისუფლებაში გაჩნდება პერსპექტივა. ხოლო თუ საქართველოს, ქვეყანას, რომელშიც პროხორი საკუთარმა უსამშობლობამ და უგზოუკვლობამ ჩამოიყვანა და დაასახლა, სურს ჰქონდეს პერსპექტივა, ის უნდა გაემიჯნოს უცხოობას, უმეცრებას, უცხო მსოფლმხედველობას, უნდა გააცნობიეროს, თუ რას ფლობს და რა უნდა განავითაროს.

შოთა ჩანტლაძის შემოქმედება და მისი პიროვნება ერთმანეთთან საბედისწეროდ არის გამთლიანებული. ის არ მიჰყვა მისი დროის შესაძლებლობებს, არ გახდა იმგვარი პოეტი, რომელიც საქართველოში, საბჭოთა ეპოქაში, ერთი მხრივ, პატრიოტული სულისკვეთების რეალისტურ ლექსებს წერს და რეალურად იცავს კიდეც თავის დროში ქართველთა ნაციონალურ იდენტობას; თუმცა, ამავე დროს, საკმაოდ ადაპტირებულია საბჭოურ სინამდვილესთან, პოეტის საბჭოურ სტატუსთან და ქმნის თავისი დროის პოეტურ მეინსტრიმს. რადგან შოთა ჩანტლაძეს ნათლად ჰქონდა გაცნობიერებული, რომ მისი ტიპის პოეტის ინდივიდუალური ძიების გზა ვერ გადაკვეთდა საბჭოთა პოეტის გზას, ის არ ისახავს მიზნად ოფიციალურ სივრცეში დამკვიდრებას; და სწორედ ამიტომ ის ვერ მოიპოვებს შემოქმედებით გავლენას თანადროულ ქართულ კულტურაზე. თუკი პოეტს ისე ესმის სიცოცხლე და სიკვდილი, სხეული და სული, როგორც ეს ჩანს მის ლექსში „სხეულის როკვა ანუ სხეულის აგონია ანუ მიზეზი მოკვდინების (სიმფონია მედიცინური)“ (1953), ასეთი ლექსის დაწერიდან მეორე დღეს ის ვერ ჩაივლის ქართველი საბჭოთა მწერლების საპატიო კოლონის შემადგენლობაში საბჭოურ პარადზე და ტრიბუნიდან ვერ მიმართავს თავის ხალხს. მისი შემოქმედება დარჩება ინდივიდუალური ძიებების გამოცდილებად, რაც არის კიდეც უპირატესი ფასულობა. საბჭოთა დროში ამგვარი არჩევანის მქონე ხელოვანი ვერ შეასრულებდა სოციალურ როლს, ვერ შეცვლიდა შემოქმედებით   პრიორიტეტებს   ნაციონალურ   სივრცეში.   სწორედ   ამიტომ,    შოთა ჩანტლაძე ინდივიდის მიერ აღმოსაჩენი პოეტი იყო და ასეთად რჩება დღესაც.

[1] შოთა ჩანტლაძე დაიბადა 1928 წლის 13 ივნისს ქართულ სოფელ ზემო აკეთში, ლანჩხუთის რაიონში. 6 წლის იყო, როცა მისი ოჯახი იმ დროს სსრკ-ის შემადგენლობაში მყოფი საქართველოს საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკის დედაქალაქში, თბილისში გადმოვიდა საცხოვრებლად. 1947 წელს თბილისში ამთავრებს სკოლას. იმ დროს სტალინის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ფილოლოგიის ფაკულტეტს ამთავრებს 1952 წელს. მეგობრობს თავისი თაობის ნიჭიერ და საინტერესო ახალგაზრდებთან, რომლებიც ქართული შემოქმედებითი და სამეცნიერო წრეების თვალსაჩინო ფიგურები გახდებიან: რეჟისორი რეზო ესაძე, პოეტი იზა ორჯონიკიძე, პოეტი და მთარგმნელი ბესიკ ადეიშვილი, ფილოლოგი ზურაბ კიკნაძე, თეატრმცოდნე დალი მუმლაძე. მისი მეგობრებიდან ზოგი საბჭოურ ცენტრში, მოსკოვში მიემგზავრება სწავლის გასაგრძელებლად, უკან დაბრუნებულებს კი, როგორც იზა ორჯონიკიძე იგონებს, შოთა ჩანტლაძე ისევ იქვე, უნივერსიტეტის მახლობლად პატარა ბინაში მცხოვრები, ისევ უნივერსიტეტის ბაღის მეგობრული წრის ლიდერის – „უნივერსიტეტის რექტორის“ პოზიციაზე დახვდებათ. მისი ლექსები იბეჭდება აქა-იქ, თარგმნის რუსულიდან, მუშაობს აქა-იქ, ზოგჯერ – სოფელში მასწავლებლად, ზოგჯერ – ბიბლიოთეკაში. თუმცა კარიერული წინსვლა მისი მიზანი პრინციპულად არ არის – იზა ორჯონიკიძე ამასაც ხაზს უსვამს. საზოგადოებაში დამკვიდრების, კეთილდღეობის, წარმატების საბჭოურ გზას არათუ არ აღიარებს, გაურბის კიდეც. დედის ჩივილს, რომ დროა იმსახუროს და დაოჯახდეს, მიმტევებლურად ისმენს – როგორც ეს მისივე ერთ-ერთი მოთხრობიდან ჩანს. როგორც, ცხადია, საკუთარი როლი გააზრებული აქვს; საკუთარ დროში დაუფასებელი, მაგრამ დროთა განმავლობაში დაფასებული ხელოვანის პოზიციაც გაცნობიერებულად არჩეული აქვს – ერთ-ერთ სატირულ მოთხრობაში სქოლიოში დარჩენას ისურვებდა, თუმცა იქვე ამბობს, რომ იქ არავინ დატოვებს და უსათუოდ ვრცელ ბიოგრაფიებში მოაქცევენ. 1968 წლის 29 ნოემბერს, ორმოცი წლის ასაკში, აღიარების და კეთილდღეობის მიღწევის გარეშე, ბრმა ნაწლავის ოპერაციის შემდეგ თრომბით იღუპება. მელიქიშვილის ქუჩაზე, სადაც ოჯახთან ერთად პატარა ბინაში ცხოვრობდა, ახლა მემორიალური დაფაა; მისი არქივი გიორგი ლეონიძის ქართული ლიტერატურის მუზეუმში ინახება. იზა ორჯონიკიძის რედაქტორობით, რომელიც იმხანად ამ მუზეუმის დირექტორი იყო, მუზეუმმა შოთა ჩანტლაძის ნაწარმოებების ყველაზე სრული, საარქივო გამოცემა მისი 70 წლისთავზე, 1998 წელს გამოსცა – „განათლებული მკითხველისთვის“ და „ქართული მწერლობის თავიდან დასაწერი ისტორიისთვის“.